Harivamsha, volume II, Appendix II, BORI, 1971 shrIgaNeshAya namaH hari OM itranslated by A. Purushothaman, purushothaman_avaroth @yahoo.com sheShadharmaprakaraNam 44 mahAnavamIvratam yudhiShThira uvAcha pitAmaha namaste.astu sAkShAttvaM dharmamurtimAn | kena puNyaprabhAvena vANIM vadasi dharmajAm || 44-1 shR^iNvanti sarve manujAH kathAmamR^itasammitAm | na kShamastvadR^ite vaktumevamanyo vadasva me || 44-2 bhIShma uvAcha vratadAneShu niratA ye dvijA dharmatatparAH | te jAnanti kathAM ramyAM dharmagarbhAM bahupradAM || 44-3 ariShaDvargajetAro brAhmaNA gatakalmaShAH | purANadharmashAstraj~nAste jAnanti nR^ipottamam || 44-4 yudhiShThira uvAcha kena vratena vAksiddhiH sarvasaMpattathA bhavet | vrataM tattAdR^ishaM brUhi kariShye vachanAttva || 44-5 bhIShma uvAcha kR^ipayA vAsudevasya sarvaM jAnAmi dharmaja | yathA hya~njitanetrastu nidhiM pashyati bhUgatam || 44-6 shR^iNu vedavidAM shreShtha sarvaj~nastvaM mato.asi me | kR^iShNasya yAdavendrasya kR^ipApAtro.asi pArthiva || 44-7 atraivAgantumichChanvai dvAravatyAM sa tiShThati | ripUMstAnkShaNamAtreNa nirjitya yudhi keshavaH || 44-8 so.abravIllokapUjyAyA bhAratyAstu shubhaM vrataM | bhAratI sarvadA pUjyA lokavandyeti me.anagha || 44-9 tadarthamadya te vachmi sarvasiddhipradaM shubham | kR^iShNapriyakaraM viddhi lokamAtushcha tatpriyam | tatpriyaM sarvadevAnAM navarAtrivrataM shubham || 44-10 gajAshvarathashastrAdInalamkR^itya shubhe dine | kalpoktahomakarmAdi kR^itvA chAnte paThedimam | shR^iNvatAM sarvapApaghnaM sarvasaMpatkaraM shubham || 44-11 koshavR^iddhirbhavetteShAM rAjyavR^iddhishcha bhUbhR^itAM | vAksiddhirbahuputrAshcha bhAratyAstu prasAdataH | tasmAttavApi rAjendra rAjyaprAptirbhaveddhruvam || 44-12 yudhiShThira uvAcha kasminkAle mahAdevI pUjyA pustakadhAriNI | vidyAmUrtirvadAsmAkamAkhyAhi tvaM vidhiM shubhaM || 44-13 bhIShma uvAcha aho vadAmi te devyAH pUjAM sarvasamR^iddhidAm | sarvadA pUjayeddevIM bhAratIM sarvamAtaram || 44-14 mahAnavamyaM prAptAyAM pUjAM kurvati yatnataH | prApte chAshvayuje mAse shuklapakShe samudbhavA | yA tithirnavamI proktA sA mahAnavamI smR^itA || 44-15 uShasyutthAya saMkalpamAcharettattithou sudhIH | archayiShye jagatpUjyAM shAradAM vishadaprabhAm | sitapadmAsanAM devImakSharAM shashibhUShaNAm || 44-16 vidyAmurtiM vishAlAkShIM mauktikAdAmabhUShitAm | vajravaiDUryavalayAM jyotirmaNivirAjitAm || 44-17 iti dhyAtvA tu saMkalpya snAtvA tu susamAhitaH | AvAhya pUjayeddevIM vidyApustakamaNDale || 44-18 medhAdevyanuvAkena hyupachArAnprakalpayet | vrate mahati naivedyamarpayetprayatendriyaH || 44-19 svasUtravidhinA vedyAM pratiShThApya hutAshanam | homaM prakalpayetvidvAMstilapAyasasarpiShA || 44-20 medhAdevyanuvAkena pratyUchaM jAtavedasi | hunedgoShTheshvashAlAyAM gR^ihamadhye cha vA budhaH || 44-21 pUjitAyAM tu bhAratyAM hyanena vidhinA nR^ipa | pUjakasya cha ye kAmAste sarve vashavartinaH | sevante taM nR^ipashreShTha sevakA iva hi dhruvaM || 44-22 brAhmaNAn bhojayedbhaktyA prINayetvasudAnataH | viprAgnihutasheSheNa turagAnbhojayedvratI || 44-23 ku~njarAnsyandanAnvAhAnyAnAni vividhAni cha | AyudhAni vichitrANi dhanurbANAdikAnyapi | archayedAtmarakShArthaM shubhairnIrAjanAdibhiH || 44-24 asya vratasya mAhAtmyaM ko vetti hariNA vinA | somadatte purA dR^iShTaM vratasya sumahatphalam || 44-25 yudhiShThira uvAcha somadatto yathA dR^iShTaM bhavatA vratamuttamam | tadetadakhilaM shrotuM paraM kautUhalaM hi me || 44-26 bhIShma uvAcha somadatto mahAnAsIt purA somakulodbhavaH | rAjA paramadharmaj~no bandhumAnanahaMkR^iti || 44-27 satyavAdI sadA maunI hyAtitheyo bahuprajaH | satsu pUjAM prakurvANaH sannashatruH parAkramaiH | bubhuje bhujamavyagraH saratnAkaramekhalAm || 44-28 tena saMpIDitA rAj~nA sametAH shatravaH pare | mAhiShmatIpuraM gatvA tairmattaiH pIDito raNe || 44-29 akShauhiNIsaharaishcha hyayutaiH kariNAM vrajaiH | ashvaiH kAshmIrajaistAta lakShakoTisamanvitaiH || 44-30 saMgrAmastumulastatra somadattasya tairabhUt | shaktitomarakhaDgaishcha bhiNDipAlaistathAshmabhiH | yathA devAsuraM yuddhaM tathAbhUtkiM nu varNyate || 44-31 parairhatabalaH saMkhye nishi saMgruhya vedikAm | striyamantastvasattvAM cha prAgAdgargAshramaM prati || 44-32 tatraiva pa~nchamAsAMshcha sthitvA shokasamanvitaH | pa~Ngutvamatha mUkatvamandhatvamagamannR^ipa || 44-33 rAjyabharShTaM patiM patnI prAptukAmaM punaH shriyam | pralapantaM muhuH putrAnhatAnyuddhe sudurlabhAn || 44-34 shriyaM rAjyaM cha bhogaM cha samuddhishya punaH punaH | AshvAsayantI sA devI jagau shlokachatuShTayam || 44-35 vedikA uvAcha dhairyaM vipadi kartavyaM saMpattau cha kShamA parA | vAchAlatvaM satAM madhye tadvaiH shAstrapuraHsaram || 44-36 vikramo yudhi kartavyaH sthiratvaM strIsamIpataH | eishvaryaM cha sadA kShAntirbhaktiH shashvattu bhUsure || 44-37 bhavitavyaM bhavatyeva nALikeraphalAmbuvat | gantavyaM gachChati sadA gajabhuktakapitthavat || 44-38 yadbhAvi tadbhavetyeva yadabhAvi na tadbhavet | iti nishchitabuddhInAM na chintA bAdhate kvachit || 44-39 evaM manIShiNaH prAhurnItishAstravido nR^ipa | mu~ncha shokaM cha mohaM cha chintAM dehavinAshinIm || 44-40 gargAshramamidaM rAjanprApayiShye tadantikam | sa te dAsyati dharmAtmA sarvAnkAmAnsudurlabhAn || 44-41 sAntvayitvA tadA vIraM svapatiM rAShtravarjitam | ashaktaM gamane devI bibhratI nijakandhare | prApayAmAsa muditA gargAshramamakalmaSham || 44-42 patiM tatra pratiShThAya muniM natvA punaH punaH | kampamAnA tadA sAdhvI pInonnatapayodharA || 44-43 chandrAnanA sukeshI cha bimbhoShThI manjubhAShiNI | karNAntanayanA bAlA chandrikAmalasuchChavIH || 44-44 vedikA vedimadhyA sA pa~nchaviMshativArShikI | komalA~NgI tu sA devI shyAmA sA puNyalakShaNA | muniM provAcha dharmiShThA pAhi pAhIti me patim || 44-45 bhagavanpatinA dharmamAgatA shatrupIDitA | rAjyabhraShTo hyayaM rAjA tvAmeva sharaNaM gataH || 44-46 munistatra chiraM dhyAtvA dhyAnamArgeNa chakShuShA | dR^iShTavAnsarvamevaitadrAj~nastasya mahAtmanaH | uvAcha munishArdUlo rAjAnaM mahiShIsakham || 44-47 garga uvAcha yuvayoH kaShTamatyugraM sarvabhAvaM suduHsaham | yenedamIdR^ishaM prAptaM tadbravImi hi te.adhunA || 44-48 devInAmuttamA devI vratAnAM pravarA shubhA | sarvakAmapradA devI bhAratI naiva pUjitA | tasmAttvamIdR^ishaM prApto gatiM duravabodhanAm || 44-49 aho mUrkhA narAH sarve aishvaryamadagarvitAH | dharmyaM vrataM na kurvanti pIDAM gachChanti duHkhitAH || 44-50 vratopavAsaH kartavyo hyAtmanaH shreya ichChatA | shreyasA sukhamApnoti paratrAmutra cha prabho || 44-51 kimatra bahunoktena dR^iShTamAshcharyamuttamam | shubhavratena bhAratyA naLo vai prAptavAnpuram || 44-52 virUpAkShasya kR^ipayA pampAtIranivAsinaH | prAptavAnachalAM lakShmiM nalo rAjA vichakShaNaH || 44-53 ityukttA sahasA devI vedikA shubhalochanA | natvA punaH punaH prAha R^iShiM paramadhArmikam || 44-54 virUpAkShasya mAhAtmyaM pampAtIranivAsinaH | tIrthasya vaibhavaM me.adhya vistarAdvaktumarhasi || 44-55 garga uvAcha shR^iNu devi pravakShyAmi pampAnAthasya vaibhavam | tu~NgabhadrA shubhaM tIrtham koTishaMkarasaMbhavam || 44-56 bhIShma uvAcha evaM prasannahR^idayaM muniM natvA punaH punaH | ekAgramanasau bhUtvA dampatI tAvatiShThatAm || 44-57 garga uvAcha aho vakShyAmi mahAtmyaM virUpAkShasya shUlinaH yasya shravaNamAtreNa vAjapeyaphalaM bhavet || 44-58 virUpAkShaM shivaM dR^iShTvA narAH pApavR^itA api | vimuktakilbiShAste tu rudralokAdhivAsinaH || 44-50 sakR^ichchApi namedyastu virUpAkShaM narAdhipa | koTivaMshasamAyukto rudralokaM sa gachChati || 44-51 eko.api yasya vaMshe vA virUpAkShaM namedyati | tasyaiva vaMshajA sarve rudralokAdhivAsinaH || 44-52 tasminbrahmashilAmadhye devavR^indairabhiShTutam | taM natvA tu virUpAkShaM sarvalokAdhipo bhavet || 44-53 svapnAdvA kaitavAdvApi virUpAkSheti yo vadet | ga~ngAsnAnaphalaM tasya bhavetpApakShayo nR^ipa || 44-54 pitroryadi nR^ipAsthIni nakhakeshAni vA punaH | vAmabhAge mahAnadyA devadevasya chAj~nayA || 44-55 prakShiptamAtre tadvaMshyAsteShAM ye .api cha tatpadam | bhaviShyati nR^ipashreShTha kimu tattIravAsinAm || 44-56 kR^itakR^ityA narA ye tu teShAM devasya darshanam | aprayatnena bhavitA tatpadaM cha nR^ipottama || 44-57 tu~NgabhadrA mahAdevI pApaghnI puNyadAyinI | majjanti ye narA rAjaMsteShAM pApaM Chinatti hi || 44-58 sarayUrnarmadA ga~NgA gautamI shAradA nR^ipa | tu~NgabhadrA cha kAverI loke puNyatamAH smR^itAH || 44-59 purA naLo mahArAja kalinA saMprapIDitaH | svadeshaM saMparityajya prAptavAnatra bandhumAn || 44-60 snAtvA tatra trikAleShu nigR^ihItAkhilendriyaH | shaMkaraM toShayAmAsa virUpAkShaM mahAmatiH || 44-61 snAnAttu tapasA bhaktyA shIlAdrAj~no mahAmateH | tasya prasanno deveshaH kR^ipAM chakre sushobhanam || 44-62 asharIrau virUpAkSho divi sthitvA gaNairvR^itaH | proche naLaM virUpAkSho jagadIsho jaganmayaH || 44-63 kR^itArtho.asi mahAbhAga tapasA toShito.asmyaham | varaM varaya bhadraM te viddhi mAM pArvatIpatim || 44-64 naLa uvAcha kimarthaM devadevesha prArtanAdAnatatparaH | adR^iShTarUpI bhagavAnAkAshe vartate.adhunA || 44-65 ahaM pApIti viditaH pUrvasminnApi janmani | sarvapApaharaM devaM draShTuM tvAmakShamo.abhavam || 44-66 kiM nu karma kR^itaM deva kartavyaM kiM nu pApinA | vada bhUtesha chittesha tatkaromi tavAj~nayA || 44-67 Ishvara uvAcha marudbhiH prerito mUrkho duHkhapApavivardhanaH | kaliH kalevare prItyA devanAnte.anuvartate || 44-68 taddoShapariharArthaM bhAratIvratamuttamam | kuruShva narashArdUla pratyakSho.asmi tataH param || 44-69 sahasramAyurdAsyAmi tava rAjyaM cha shAshvatam | kIrtiM cha vipulAM loke svarlokaM te.api shAshvatam || 44-70 kIrtyA tava kalernAshaM yAvachchandradivAkaram || 44-71 ityuktvA pArvatIkAnto virUpAkSho jaganmayaH | tu~NgabhadrAtaTe ramye bhrAjate marutAM gaNaiH || 44-72 naLo.api taM namaskR^itya virUpAkShaM pinAkinam | R^ituparNapuraM shrImAnyayau dhyAyanmaheshvaram || 44-73 tu~NgabhadrAsamaM loke nAsti kiMchinnR^ipottama | sarvapApakShayakarI sarvopadravanAshinI || 44-74 svarlokaM sUryalokaM cha chAndraM satyaM pinAkinam | eShA dAsyati lokAmstu snAtAnAM pApanAshinI || 44-75 snAtavyamatra yaj~nena mAghamAse visheShataH | snAtAnAM pitaraH sarve brahmalokanivAsinaH || 44-76 iti shrutaH purA gItA nAradena mahAtmanA | shrIshailashikhare sthitvA tasmAdAshrAvitaM mayA || 44-77 iti devena saMdiShTo naLo nAma mahIpatiH | tu~NgabhadrAM samAgamya R^ituparNena dhImatA || 44-78 devasya saMnidhau kR^itvA vidhinA nvamIvratam | svapuraM prayayau shrImAndamayantyA cha saMgataH | sarvAnkAmAnavApyaiva svarloke.adyApi vartate || 44-79 tasmAttvamapi rAjendra tatra gatvA vrataM kuru | ityuktamAtre muninA sarvarogavivarjitaH | tu~NgabhadrAM samAgamya sasnau vedikayA saha || 44-80 virUpAkShaM mahAdevaM natvA saMpUjya bhaktimAn | muninoktaM vrataM kR^itvA mudamApa balAnvitaH || 44-81 virUpAkShaprasAdena puNyatIrthaniShevaNAt | prAptavAnsvapuraM shrImA~nshatruhantAbhavattadA || 44-82 tasmAttvamapi rAjendra shatruhantA bhaviShyasi | gachCha gachCha virUpAkShamatra tvaM kiM kariShyasi || 44-83 sItAmadR^iShTvA rAmo.api rAvaNena hR^itAM priyAm | pampAsarovaraM gatvA shramaM shokaM jahau tadA || 44-84 mata~NgamuninA tatra brahmaj~nena jitakrudhA | saMgatastatra dharmAtmA vavande taM salakShmaNaH || 44-85 pUjAbhi satkR^ito rAmo muniM natvA punaH punaH | mudamApa sa rAjendrastu~NgAM dR^iShTvA sa bhadrakAm || 44-86 svavR^ttamasmai vinivedya samyak- sItAviyogaM vanavAsahetum | visR^ijya chAshrUNi munervachobhiH saMbodhito rAghavanandano.abhUt || 44-87 vaishaMpAyana uvAcha shrutvaitadAkhyAnamasheShamAdyaM dharmAtmajaH shokavimuktadehaH | mudaM prapede saha vipravaryaiH sahAnujo vai gatakalmaSho.abhUt || 44- 87 April 12, 2009