## Harivamsa Maha Puranam - Part 2 - Vishnu Parva Chapter 31 - Kamsa's Wives Express Grief Itranslated by K S Ramachandran ramachandran_ksr@yahoo.ca, July 3, 2008 Note - I have some difficulty with the grammar of sma and yAma in verse 34## Further proof-read by Gilles Schaufelberger schaufel @ wanadoo.fr If you find any errors compared to Chitrashala Press edn, send corrections to A. Harindranath harindranath_a @ yahoo.com ---------------------------------------------------------------- atha ekatriMsho.adhyAyaH kaMsayoShitAM vilApaH vaishampAyana uvAcha bhartAraM patitaM dR^iShTvA kShINapuNyamiva graham | kaMsapatnyo hataM kaMsaM samantAtparyavArayan ||2-31-1 taM mahIshayane suptaM kshitinAthaM gatAyuSham | bhAryAH sma dR^iShTvA shochanti mR^igyo mR^igapatiM yathA ||2-31-2 hA hatAH sma mahAbAho hatAshA hatabAMdhavAH | vIrapatnyo hate vIre tvayi vIra vratapriye ||2-31-3 imAmavasthAM pashyantyaH pashchimAM tava naiShThikIm | kR^ipaNaM rAjashArdUla vilapAmaH sabAndhavAH ||2-31-4 ChinnamUlAH sma saMvR^ittAH parityaktAstvayA vibho | tvayi pa~nchatvamApanne nAthe.asmAkaM mahAbale ||2-31-5 ko naH kopaparItA~NgI ratisaMsargalAlasAH | latA iva vicheShTantIH shayanIyAni neShyati ||2-31-6 idaM te.asadR^ishaM saumya hR^idyanishvAsamArutam | dahatyarko mukhaM kAntaM nistoyamiva pa~Nkajam ||2-31-7 ime te shravaNe shUnye na shobhete vikuNDale | shirodharAyAM saMlIne satataM kuNDalapriye ||2-31-8 kva te sa mukuTo vIra sarvaratnavibhUShitaH | atyarthaM shiraso lakShmIM yo dadhArArkasaprabhAm ||2-31-9 anena hi kalatreNA tavAntaHpurashobhinA | kathaM dInena kartavyaM tvayi lokAntaraM gate ||2-31-10 nanu nAma striyaH sAdhvyaH priyabhogeShvava~nchitAH | patInAmaparityAjyAH sa tvaM nastyajya gachChasi ||2-31-11 aho kAlo mahAvIryo yena paryAyakarmaNA | kAlatulyaH sapatnAnAM tvaM kShipramapanIyase ||2-31-12 vayaM duHkheShvanuchitAH sukheShveva tvayaidhitAH | kathaM vatsy Ama vidhavA nAtha kArpaNyamAshritAH ||2-31-13 strINAM chAritralubdhAnAM patirekaH parA gatiH | tvaM hi naH sA gatishChinnA kR^itAntena balIyasA ||2-31-14 vaidhavyenAbhibhUtAH smaH shokasaMtaptamAnasAH | roditavyahrade magnAH kva gachChAmastvayA vinA ||2-31-15 saha tvayA gataH kAlastvada~Nke krIDitaM kR^itam | kShaNena tadvihInAH sma anityA hi nR^iNAM gatiH ||2-31-16 aho balavihInAH sma vipanne tvayi mAnada | ekaduShkR^itakAriNyaH sarvA vaidhavyalakShaNAH || 2-31-17 tvayA svargapratichChandairlAlitAH sma ratipriyAH | tvayi kAmavashAH sarvAH sa nastyajya kva gachChasi ||2-31-18 asmAkaM tvamanAthAnAM nAtho hyasi suropama | AsAM vilapamAnAnAM kurarINAmiva prabho | prativAkyaM jagannAtha dAtumarhasi mAnada ||2-31-19 evamArtakalatrasya shAmyamAneShu bandhuShu | gamanaM te mahAbhAga dAruNe pratibhAti naH ||2-31-20 nUnaM kAntatarAH kAnta paraloke varastriyaH | yatastvaM prasthito vIra vihAyemaM gR^ihe janam ||2-31-21 kiM nu te kAraNaM vIra bhAryAsvetAsu bhUrida | ArtanAdaM rudantIShu yanmohAnnAvabudhyase ||2-31-22 aho niShkaruNA yAtrA narANAmaurdhvadehikI | yatparityajya dArAnsvAnnirapekShA vrajanti hi ||2-31-23 apatitvaM striyAH shreyo na tu shUraH patiH striyAH | svargastrINAM priyAH shUrAsteShAmapi cha tAH priyAH ||2-31-24 aho kShipramadR^ishyena nayatAM tvAM raNapriyam | prahR^itaM naH kR^itAntena savAsAmantarAtmasu ||2-31-25 hatvA jarAsandhabalaM jitvA yakShAMshcha saMyuge | kathaM mAnuShamAtreNa hatastvaM jagatItale ||2-31-26 indreNA saha saMgrAmaM kR^itvA sAyakavigraham | amartyairajito yuddhe martyenAsi kathaM hataH ||2-31-27 tvayA sAgaramakShobhyaM vikShobhya sharavR^iShTibhiH | ratnasarvasvaharaNaM jitvA pAshadharaM kR^itam ||2-31-28 tvayA paurajanasyArthe mandaM varShati vAsave | sAyakairjaladA~njitvA balAdvarShaM pravartitam ||2-31-29 pratApAvanatAH sarve tava tiShThanti pArthivAH | preShayanto varArhANi ratnAnyAchChAdanAni cha ||2-31-30 tavaivaM devakalpasya dR^iShTavIryasya shatrubhiH | kathaM prANAntakaM ghoramIdR^ishaM bhayamAgatam ||2-31-31 prAptAH smo vidhavAshabdaM tvayi nAthe nipAtite | apramattAH pramattena kR^itAntena nirAkR^itAH ||2-31-32 yadyevaM nAtha gantavyaM yadi vA vismR^itA vayam | vA~NmAtreNApi yAmIti vaktavye kaH parishramaH ||2-31-33 prasIda natha bhItAH sma pAdau te yAma mUrddhabhiH | alaM dUrapravAsena nivartasva narAdhipa ||2-31-34 aho vIra kathaM sheShe niShaNNastR^iNapAMsuShu | shayAnasya hi te bhUmau kasmAnnodvijate vapuH ||2-31-35 kena suptaprahAro.ayaM datto.asmAkamatarkitaH | pradattaM kena sarvAsu nArIShvevaM sudAruNam ||2-31-36 ruditAnushayo nAryA jIvantyAH paridevanam | kiM vayaM sati gantavye saha bhartrA rudAmahe ||2-31-37 etasminnantare dInA kaMsamAtA pravepatI | kva me vatsaH kva me putra iti rorUyatI bhR^isham ||2-31-38 sApashyannihataM putraM niShprabhaM shashinaM yathA | hR^idayena vidIrNena bhrAmyamANA punaH punaH ||2-31-39 putraM samabhivIkshantI hA hatAsmIti vAshatI | snuShANAmArtanAdena vilalApa ruroda cha ||2-31-40 sA tasya vadanaM dInamutsa~Nge putragR^iddhinI | kR^itvA putreti kAruNyaM vilalApArtayA girA ||2-31-41 putra shUravrate yukta j~nAtInAM nandivarddhana | kimidaM tvaritaM vatsa prasthAnaM kR^itavAnasi ||2-31-42 prasuptashchAtivivR^ite kiM putra niyamaM vina | vatsa naivaMvidhA bhUmau sherate kR^italakShaNAH ||2-31-43 rAvaNena purA gItaH shloko.ayaM sAdhusaMmataH | balajyeShThena lokeShu rAkShasAnAM samAgame ||2-31-44 evamUrjitavIryasya mama devanighAtinaH | bAndhavebhyo bhayaM ghoraM durnivAryaM bhaviShyati ||2-31-45 tathaiva j~nAtilubdhasya mama putrasya dhImataH | j~nAtibhyo bhayamutpannaM sharIrAntakaraM mahat |2-31-46 sA patiM bhUpatiM vR^iddhamugrasenaM vichetasam | uvAcha rudatI vAkyaM vivatsA hariNI yathA ||2-31-47 ehyehi rAja~nChuddhAtmanpashya putraM janeshvaram | shayAnaM vIrashayane vajrAhatamivAchalam ||2-31-48 asya kurmo mahArAja niryANasadR^ishIM kriyAm | pretatvamupapannasya gatasya yamasAdanam ||2-31-49 vIrabhogyAni rAjyAni vayaM chApi parAjitAH | gachCha vij~nApyatAM kR^iShNaH kaMsasatkArakAraNAt ||2-31-50 maraNAntAni vairANi shAnte shAMtirbhaviShyati | pretakAryANi kAryANi mR^itaH kimaparAdhyate ||2-31-51 evamuktvA patiM bhojaM keshAnArujya duHkhitA | putrasya mukhamIkShantI vilalApaiva sA bhR^isham ||2-31-52 imAste kiM kariShyanti bhAryA rAjansukhoShitAH | tvAM patiM supatiM prApya yA vipannamanorathAH ||2-31-53 imaM te pitaraM vR^iddhaM kR^iShNasya vashavartinam | kathaM drakShyAmi shuShyantaM kAsArasalilaM yathA ||2-31-54 aham te jananI putra kimarthaM nAbhibhAShase | prasthito dIrghamadhvAnaM parityajya priyaM janam ||2-31-55 aho vIrAlpabhAgyAyAH kR^itAntenAbhivartinA | AchChidya mama saMdAyo nIyase nayakovidaH ||2-31-56 dAnamAnagR^ihItAni tR^iptAnyetAni tairguNaiH | rudanti tava bhR^ityAnAM kulAni kulayUthapa ||2-31-57 utttiShTha narashArdUla dIrghabAho mahAbala | trAhi dInaM janaM sarvaM puramantaHpuraM yathA ||2-31-58 rudatInAM bhR^ishArtAnaM kaMsastrINAM suvistaram | jagAmAstaM dinakaraH saMdhyArAgeNa ra~njitaH || 2-31-59 iti shrImahAbhArate khileShu harivaMshe viShNuparvaNi kaMsastrIvilApe ekatriMsho.adhyAyaH